اقتصاد شاخصی برای شهر دوست‌دار خانواده
مقولۀ اقتصاد از موثرترین عوامل در انتخاب زیستنگاه برای خانواده‌ها است. همانگونه که دیده شده چه بسیار مهاجرت‌هایی که به شهرهای بزرگ علیرغم تمام مسائل و مشکلات نظیر ترافیک، آلودگی صوتی، آلودگی هوا و... تنها به دلیل دستیابی به شغل و درآمد بالاتر صورت گرفته است. از سوی دیگر عکس کنش (مهاجرت معکوس از شهرهای بزرگ به سمت شهرهای کوچک‌تر )نیز در زیست اجتماعی مردم قابل مشاهده است. در این یادداشت قصد داریم کمی به این موضوع بپردازیم.
آمارهای رسمی کشور در سال‌های اخیر نشانگر روند رو به افرایش مهاجرت معکوس از شهرهای بزرگ به سمت شهرک‌ها و روستاها است و بیانگر آن است که اگر شرایط به نحوی تغییر یابد که ارتقای کیفیت زیستی و امکانات در شهرهای کوچک و روستاها همراه با ارتقای سطح درآمد باشد، برخی از افراد زندگی در آن مکان‌ها را جایگزین جذابی برای محیط آلوده و پرهزینه‌ی کلانشهرها قلمداد می‌کنند و اطرافیان و وابستگان خود را به شهرهای کوچک و روستا خواهند برد[1].
گواه این مدعا نتایج سرشماری‌ها است که نشان می‌دهد روند مهاجرت‌های روستا به شهر در طول 40 سال اخیر دارای سیر نزولی منظمی بوده است، همچنین در سرشماری سال 1395 یک سوم مراکز استانها در کشور دارای خالص مهاجرت منفی بوده‌اند و به این معناست که افراد خارج شده بیشتر از افراد وارد شده به این شهرها هستند. این وضعیت مهاجرتی در ایران نشان‌دهندۀ شکل‌گیری جریان مهاجرت معکوس است.[2]
محققین دلیل این نوع مهاجرت را تحت عنوان عوامل جاذبه روستایی و دافعۀ شهری مورد مطالعه قرار داده‌اند که نشان داده که دسترسی به محل مناسب زندگی و به‌کارگیری مهارت‌ها در جهت توسعۀ اقتصادی و اجتماعی، داشتن مسکن بزرگتر و ارزان‌تر و توان خرید زمین در جهت ساخت مسکن و راه‌اندازی شغل با درآمد مناسب و هزینۀ زندگی کمتر، از عوامل اصلی مهاجرت معکوس است.[3] بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که عوامل اقتصادی در کنار توسعۀ اجتماعی شاخص مهمی برای انتخاب محل زندگی برای خانواده‌هاست که می‌تواند عوامل دیگر مانند محیط زیست، ایمنی، آلودگی و ... را تحت تأثیر خود قرار دهد.
[1] علی قاسمی اردهایی، رضا نوبخت. (1395). علل و تعیین‌کننده‌های جریان‌های مهاجرت معکوس در ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران. سال یازدهم، شماره 21، بهار و تابستان 95. ص 70-41.
[2] درگاه ملی آمار ایران. قابل مشاهده در سایت: https://www.amar.org.ir/news/ID/10347
[3] رسول ربانی، زهرا طاهری، زهرا روستا. (1390). بررسی علل انگیزه‌های مهاجرت معکوس و تأثیر آن بر توسعۀ اجتماعی اقتصادی (مطالعه موردی مهاجران روستانشین شهرهای تنکابن و رامسر). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره پنجم. تابستان 1390. ص 108-83.
